Nauczyliśmy się – my, ludzkość – bardzo wielu rzeczy. Możemy właściwie mierzyć swoją historią kolejnymi wynalazkami, które są także kolejnymi umiejętnościami: ogień, rolnictwo, koło, przemysł, loty kosmiczne, elektronika... czasem, zwłaszcza ostatnio, te zmiany, te nowe umiejętności przychodzą tak szybko, że dzieci umieją coś robić lepiej, niż ich rodzice.

Ale może nie zastanawiamy się wystarczająco nad tym, że jest też druga strona medalu: nauczyliśmy się bardzo wiele, ale też bardzo wielu rzeczy się oduczyliśmy.

Na przykład, nasi przodkowie, którzy żyli w bardzo bliższym kontakcie z naturą, z pewnością umieli lepiej się orientować w terenie; umieli przewidzieć pogodę, mieli lepiej rozwinięty węch. Z pewnością byli też znacznie bardziej odporni na zimno, na ból, na choroby: bo kto nie był odporny, szybko umierał. Przecież przed odkryciem antybiotyków grypa czy zapalenie płuc mogły być śmertelną chorobą.

I jeszcze jedna umiejętność, którą może tracimy: to umiejętność czekania.

Ktoś nazwał naszą cywilizację „cywilizacją instant”. Bo kiedy chcemy napić się kawy nie zaczynamy od mielenia ziaren, rozpalania ognia, oczekiwania, aż się zaparzy – po prostu zalewamy wodą łyżeczkę proszku; albo – jeszcze wygodniej – dusimy na guzik. To samo dotyczy oglądania filmów: dawniej trzeba było czekać, aż będzie wyświetlany w kinie czy telewizji; teraz zależy tylko od nas, co i kiedy oglądamy. Jemy owoce przez cały rok i nie wiemy, co to znaczy, czekać na wiosnę, żeby jeść truskawki, czekać na sałatę czy pomidory.

Postęp nie jest czymś złym, ale przynosi znacznie więcej niż to, z czego sobie zdajemy sprawę; nasze wybory mają konsekwencje, które zrozumiemy dopiero po pewnym czasie. I tak, dzięki wszystkim ułatwieniom życia, które mamy, powoli zapominamy, co to znaczy czekać.

I oto Adwent: okres liturgiczny, który wzywa nas, by wejść w ten wymiar, niemal zapomniany: by uczyć się czekać.